Verslaafd aan suiker? Hoe suiker je hersenen beïnvloedt

Als je iets eet dat vol suiker zit, merken je smaakpapillen, je darmen en je hersenen dat. Je beloningssysteem wordt geactiveerd net zoals bij verslavende stoffen als alcohol en nicotine — een overdaad aan suiker zorgt ervoor dat het dopamine-niveau piekt en dat je steeds meer wilt. Je raakt verslaafd aan suiker.

In onderstaande video van TED Ed legt Nicole Avena op een eenvoudige maar geweldige manier uit waarom je zoete lekkernijen slechts met mate moet eten. Lees je het liever nog eens na, dan vind je onder de video de (vrij vertaalde) tekst.

Wat gebeurt er met je hersenen wanneer we suiker eten?

Suikers zijn eigenlijk molecules die we koolhydraten noemen. Het zit in allerlei soorten drinken en eten. Glucose, fructose, lactose, maltose, dextrose, sucrose, maar ook honing, dadelstroop, gerstemoutsiroop, agavesiroop, … Je vindt suiker in heel wat voedingsmiddelen waarvan je niet dacht dat het erin zat zoals ketchup en mayonaise, soep uit blik, granenrepen, yoghurt, pizza, chips, groenten uit blik enzoverder.

Daarom is het belangrijk te begrijpen wat suiker met je hersenen doet en waarom het zo verslavend is.

De receptoren voor zoet

Als je suiker eet, worden je smaakpapillen of de receptoren voor zoete smaak op je tong geactiveerd. Deze receptoren sturen een seintje naar de hersenstam en vandaar vertakt het naar plekken in de frontale hersenen waaronder de cerebrale cortex. Verschillende delen van de hersenschors verwerken verschillende basissmaken: bitter, zout, umami en zoet.

Het beloningssysteem

Hiervandaan activeert het signaal het beloningssysteem van je hersenen. Dit beloningssysteem is een serie van electrische en chemische paden tussen verschillende plekken in de hersenen. Het is een ingewikkeld netwerk, maar het is een belangrijk proces om te begrijpen hoe je steeds meer naar suiker verlangt.

Ken je dat, dat warme gevoel dat je krijgt als je oma’s chocoladecake proeft? Het is je beloningssysteem dat zegt: ‘hmmm, JA!’ Dit beloningssysteem in je hersenen wordt niet alleen door eten geactiveerd, maar ook door bijvoorbeeld sociale omgang, seks en drugs.

Maar wanneer je dit beloningssysteem gaat overactiveren start een heleboel vervelende dingen op: controleverlies, hunkeren naar meer en suikertolerantie.

Behalve de receptoren op je tong, hebben we ook suikerreceptoren in de darmen. Dus wanneer je suikers verteert, worden ook deze receptoren geactiveerd. Hierdoor gaan er signalen naar je hersenen die je hersenen vertellen dat je vol zit of dat je meer insuline moet aanmaken om de extra suiker te verwerken.

De rol van dopamine

De belangrijkste stof in je beloningssysteem is dopamine, een neurotransmitter. Er zitten veel dopamine receptoren in de hersenen, maar ze zitten niet gelijk verdeeld. Op sommige plekken zitten veel receptoren bij elkaar. Deze dopamine-hotspots maken deel uit van ons beloningssysteem. Verslavende dingen zoals alcohol, nicotine of drugs sturen dopamine in de war, waardoor mensen steeds naar meer hunkeren. Ze zijn erg verslavend.

Suiker zorgt er ook voor dat dopamine wordt aangemaakt, maar niet zo erg als bij drugs. En suiker zit zelden in dopamine-opwekkend eten. Broccoli heeft dat effect niet, wat waarschijnlijk verklaart dat kinderen van nature niet dol zijn op broccoli, maar wel op ijsjes. Hoe je kinderen helpt om meer groenten te eten, lees je in een ander artikel.

Ook wanneer je een gezond maaltijd eet zullen de dopaminewaarden in je beloningssysteem geactiveerd worden. Maar als je dezelfde maaltijd elke dag eet, zal die dopamine steeds minder pieken, tot het helemaal stopt. Want als het om eten gaat, gaan je hersenen meer letten op nieuwe of andere smaken. Hiervoor zijn twee redenen. Ten eerste is het een manier van je hersenen om bedorven eten te detecteren. Ten tweede zal meer variëteit in je dieet ertoe leiden dat je beter alle voedingsstoffen binnenkrijgt. Om die variëteit te behouden moeten we nieuw eten kunnen herkennen, en belangrijker, we moeten nieuw eten ‘willen’ blijven eten. Daarom zwakt het dopamine-niveau af als een soort eten saai wordt.

Wat gebeurt er als je in plaats van een gezonde maaltijd suikerrijk gaat eten?

Als je weinig suiker eet of niet teveel tegelijk, zal het eten van suiker hetzelfde effect hebben als gezond, uitgebalanceerd eten. Maar als je teveel eet, zal de dopamine-reactie niet afvlakken. Met andere woorden: veel suiker eten zal dus steeds als een beloning voelen. Op deze manier werkt suiker dus een beetje als drugs. En dat is de reden waarom mensen verslaafd blijven aan suikerrijk eten.

Dus elke keer dat je suiker eet, welke dan ook, start een domino-effect op in je hersenen, die dat beloningsgevoel geeft. Te veel, te vaak, en de boel gaat in de war. Het klopt dus dat suiker verslavend is voor je hersenen, maar af en toe een stukje taart kan geen kwaad.